Libya’nın başkenti Trablus’ta, iç savaşta hurdaya dönüşen metal ve ahşap atıkların sanatla geri dönüştürüldüğü bir kafe, şehrin yeni kültür merkezlerinden biri haline geldi.

Hay Endülüs Mahallesi’nde yer alan bu sıra dışı mekânda; sanat atölyeleri, resim sergileri ve kültürel etkinlikler düzenleniyor.

Savaşın izlerini taşıyan kafenin avizeleri, havan toplarından yapılırken; bahçesinde hurda metal ve araç lastiklerinden inşa edilmiş bir çocuk parkı bulunuyor.

“HURDAYA DEĞER KATMAKLA BAŞLADI”

Kafenin mimarı Lueyh İmran Bervis, 2011’de Muammer Kaddafi rejiminin düşmesinin ardından yaşanan çatışmalarda çok sayıda malzemenin hurdaya dönüştüğünü söyledi.

Kafenin inşa sürecinin, “insanların kullanmadığı malzemelere nasıl yeni bir değer katılabilir” düşüncesiyle başladığını belirten Bervis, projeyi 5 yılda tamamladığını ifade etti:

Eğer bir çöküş yaşandıysa, bu yozlaşmış bir sistemin sonucuydu. Biz de bu çöküşten, ülkesini ve kültürünü seven insanları yeniden doğurabilecek bir fikir üretmek istedik.

“ASIL DÖNÜŞÜM, ZİHİNSEL DÖNÜŞÜMDÜR”

Bervis, kurduğu mekanın sadece fiziksel bir “geri dönüşüm” örneği olmadığını vurgulayarak, toplumsal dönüşüme dikkat çekti:

Bizim asıl geri dönüştürmemiz gereken şey zihnimiz. Gerçek değer maddi değil, entelektüel değerdir. İnsanlar keresteyi, lastiği, metali çirkin buluyor ama biz bu malzemelere estetik kazandırarak onlara gerçek değerini geri veriyoruz.

Amaçlarının, insanların çevresindeki sıradan nesnelere farklı bir gözle bakmasını sağlamak olduğunu dile getiren Bervis, kafenin aynı zamanda farkındalık yaratma projesi olduğunu söyledi.

“LEMMA” ADIYLA KÜLTÜREL BİR MESAJ

Kafenin adını Arapçada “toplanma, bir araya gelme” anlamına gelen “Lemma” kelimesinden seçtiğini anlatan Bervis, yabancı kökenli kafe isimlerine tepki gösterdi:

Bugünkü sorunumuz, kelimelerin bile dışarıdan gelmesi. Cafeland, Superland, Maryland… Eğer kelime dağarcığınız dışarıdan geliyorsa, aidiyet duygusunu nasıl oluşturabilirsiniz?

Bervis, “Lemma”nın yerli bir isim olduğunu ve bu yönüyle kültürel bir duruş sergilediğini vurguladı.

KAFEDEN ÖTE BİR KÜLTÜR VE EĞİTİM ALANI

“Lemma”, sadece bir kafe değil, aynı zamanda atölye çalışmaları ve sanat galerilerinin düzenlendiği bir merkez olarak faaliyet gösteriyor.

Mevcut yapı üzerine tasarlanan mekanda, üst kata konteynerden bir atölye sınıfı eklenmiş. Burada dil, sanat ve tarım gibi farklı alanlarda atölyeler gerçekleştiriliyor.

SAVAŞIN KALINTILARI, ÇOCUKLARIN OYUN ALANINA DÖNÜŞTÜ

İç savaş sırasında çok sayıda metal ve ahşap malzemenin hurdaya döndüğünü hatırlatan Bervis, bu malzemelerin çöpe atılmak yerine toplandığını ve yeniden değerlendirildiğini söyledi.

Özellikle eski metal su depoları, mermi ve şarapnel izleri taşıyan parçalar çocuk oyun alanlarında kullanıldı:

“Çocukların, çevresindeki malzemelere dokunarak onları keşfetmesini istedik. Hurda da, tıpkı insan gibi yeniden doğabilir.”

Lemma, Trablus’un savaş yaralarını sarmaya çalışan bir toplumda, yaratıcılıkla onarılmış bir umut mekânı olarak öne çıkıyor.